Birgitta Jónsdóttir

From Birgitta Jónsdóttir

I wrote my first poem with an eyeliner on a paper bag in a bus from Reykjavík to the town of Hveragerði. My class had been on a field trip that day and unconsciously I took this step after wandering around the Icelandic Coca Cola company, not finding any sign of a future for me in the mechanical world of industry. I wrote a poem called "Svartar rósir" (Black Roses) which deals with what my generation feared the most; the aftermath of nuclear war. After that, there was no turning back. I became infected with a virus called the word and have not stopped writing since I put these lines on a paper bag in my fourteenth year.

One thing led to another and I was fortunate enough to have my poems published in various respectable places in these first years of my experimentation with words. My first book of poetry and art was published by AB Publishing House when I was around twenty and I received a salary from the writer’s fund soon after that. The obvious road to take was the traditional path of Icelandic writers. But in the meantime I had discovered that I could paint, and other countries also pulled me. The gypsy nature took over and a powerful need of going my own path. I have gained tremendously from having been down these unbeaten tracks, and now that I have at last settled in my home country, I can use the things collected on my journeys around the world and in my inner world. I am finally ready to trod the wide and straight road of those who have been here before me.

In 1995 I found the medium that I felt was tailored to my needs to express myself as an multiartist. The Internet made it possible to mix different art forms with little cost and to get my poems to my readers without anyone coming in between. I became so infatuated with this that I got rid of my computer phobia and discovered a new talent: I can do whatever with computers, even work in a foreign environment like unix and I became quite fond of computer programming during this period. I could rework a lot of my older material on the Internet, photographs, paintings, words and papers. I experimented a great deal during this time with poetry and software, visual art, music and the possibilities opened up by the Internet. These experiments led to invitations to take part in numerous international cooperative projects and I got great and positive feedback from readers from all over the world. I was also invited to all kinds of strange festivals in countries I had never imagined I would visit in my lifetime. The Internet opened doors to possibilities I would never have been able to get to without it. I would simply never have known they existed. My poems have also been translated into a large number of languages because of this and appeared in the most incredible places. I have received letters from people who have noticed a poem by me in a newspaper in Nigeria, who want to use a poem of mine on a hot air balloon, t-shirts, stickers, at heathen festivals, publish them in collections, use them with music or in magazines. My favorite request is probably when I was asked if one of my poems could be used by villagers in a small town in Indonesia. It was to be printed on t-shirts sold to tourists in order to raise money for the village people to restore their lives after the tsunami in 2004. I am also extremely happy to have put together two collections with works by poets, artists and religious leaders as a human answer to the inhumanity and fear caused by the aftermath of 911.

Even though I have now started writing novels, poetry has far from lost its place in my life. Few things are as challenging, but at the same time rewarding, as writing poetry. In the most difficult times of my life, writing about what I have been going through has been like having ten psychology sessions.

The power of the word has been close to my heart recently. I just finished translating a book that, among other things, deals with this power and is called The Four Agreements. It says that our words can work as black magic, if we do not think about how they affect others. One single word can literally put a terrible spell on another human being, if (s)he is open to it, and can change her or his life forever. In the same way, we can lift a spell that other people live under. This is true of life in general, and especially in our own personal lives. I have done black magic towards myself that takes on the image of a small demon that sits on my shoulder and criticizes everything and everyone, especially myself. The book also says that the worst human habit is the need to gossip. This is interesting, because if some country is plagued with this obsession, it is Iceland with its small population. For me, these ideas about the power of the word are interesting, both the general human aspect of them, and for me as an individual who writes words day in and out.

The nuances of every language is another very important issue, and I hope that we Icelanders will not loose the riches we have in our language. I have noticed that the spoken language is becoming less colourful, and feel that if we don’t make sure to tend to the growth and maturity of our sense of language, we will loose a fortune. This fortune is the diversity and the nuances of our language, and the sense of these nuances that can be traced back to our forfathers and –mothers. The old Mamas (shamans) I came across in Columbia knew this, having seen their culture being rapidly wiped out by our western traditions, but not least by new words that say nothing about the folk stories that live in each and every word of the aboriginal language. In a sense, one can say that here in Iceland we are a high tech aboriginals, with an unnatural focus on high technology and we pay too little attention to our environment and cultural heritage.

Birgitta Jónsdóttir, 2006.

Translated by Kristín Viðarsdóttir.

Countries without Borders: Um verk Birgittu Jónsdóttur

The cities of the world

are merging,
borders falling.
cultures crossing.

Through the void
of cyberspace,
the earth is shrinking,
the sense for distance changing.

One race,
emerging.
Floating through space,
virtually real.
I feel home
in every corner of the world.

Expressions
through symbols,
we can all understand.
Art is the language,
the word still a virus
from outer space.

Colors, forms, sounds, shapes,
interwoven
in interspace.

Cities without borders.
Earth without borders.
Us without borders.

The birth of the creative,
from the wild woman,
the sacred warrior.
a seed of unity.

Í ljóði Birgittu Jónsdóttur, „Countries without Borders“ („Lönd án landamæra“) úr samnefndri bók (2001), er því lýst hvernig borgir heimsins renna saman, landamæri mást út og menningarstraumar blandast. Heimurinn dregst saman í krafti sæbóls og tilfinningin fyrir fjarlægðum breytist. Nú tjáir fólks sig svo að allir skilja í gegnum list sem flæðir eins og vírus um hjáveruleika netsins. Ljóðið endar á kvenmynd, þarsem sköpunin flæðir frá konunni. Þannig mætti skoða ljóðið sem einskonar yfirlýsingu skáldkonunnar um eigið starf, en hún er frumkvöðull í því að nýta sér netið sem miðil fyrir list sína, bæði skáldskap, aðallega ljóð, og myndlist. Það er athyglisvert að sjá þessa kvengervingu netsins í ljóði Birgittu, en í vestrænni menningu er rík hefð fyrir því að tengja tækni karlmennsku. Hinsvegar hefur einmitt verið bent á að netið er uppfullt af kvenlegu myndmáli vefnaðar, auk þess sem heimssýn netsins, sem byggir á flæði og tengingum, stendur í raun nær konunni en karlinum. 

Birgitta var ekki nema tuttuguogtveggja ára þegar hún gaf út sína fyrstu ljóðabók, Frostdinglar (1989) hjá Almenna bókafélaginu, en í kjölfar þeirrar útgáfu sneri skáldkonan sér að mestu leyti að útgáfu á netinu. Árið 2001 hóf hún þó útgáfu á pappír á ný, en nú undir eigin merkjum. Fyrst sendi hún frá sér röð stuttra ljóðabóka, eiginlega einskonar ljóðabæklinga, auk ljóðaplakata og loks skáldsöguna Dagbók kameljónsins (2005). Allar bera bækurnar merki tilrauna með form, eða uppbrots á formi, en slíka formleiki er auðvelt að rekja til reynslu skáldkonunnar af því að vinna með ljóð og list á netinu. Birgitta lýsir sjálfri sér sem fjöllistakonu og leggur mikla áherslu á að tengja saman myndlist og orð í verkum sínum, en þó virðist tungumálið og skáldskapurinn standa henni næst. Fyrir utan myndlist hefur hún unnið með tónlistarmönnum og gert vídeóverk. Hún heldur úti öflugri heimasíðu og bloggsíðum bæði á íslensku og ensku (sjá hér). Sem netlistakona hefur hún náð mikilli útbreyðslu, verk hennar má finna á vefsíðum víða um heim, og ljóð eftir hana hafa verið þýdd á fjölda tungumála. Flest ljóðanna á netinu eru á ensku, en hluti ljóðanna í útgefnum bókum eru á íslensku. Það að hafa ljóðin á ensku eykur augljóslega mjög möguleika þeirra til útbreyðslu eins og raun ber vitni, en hér að neðan má sjá nokkra tengla í síður með ljóðum Birgittu, og/eða umfjöllun um hana. Hinsvegar eru ljóðabækurnar gefnar út í litlu upplagi og standa í raun á mörkum listaverka og bóka, eru einskonar bókverk. Dreifingin er því allólík, annarsvegar eru ljóðin aðgengileg öllum nettengdum og hinsvegar takmörkuð vara og með þessu sýnir Birgitta hversu breiður vettvangur ljóðsins er: ljóðið getur verið allra og allsstaðar, en það getur líka verið fágæti, jafnvel spari. 

Þetta tvennt kemur einnig saman í öðru helsta einkenni Birgittu Jónsdóttur sem skáldkonu, en það er jaðarstaða hennar í íslenskum bókmenntum. Það má með nokkrum rétti kalla Birgittu neðanjarðarskáld, sem virkar í raun ótrúlega þversagnakennt ef miðað er við þá útbreyðslu sem hún hefur í gegnum netið. Þó er ekki annað hægt en að staðsetja skáldkonuna á þennan hátt, því þrátt fyrir að vera nokkuð þekkt á alþjóðlegum ljóðasíðum og -tímaritum netsins er hún lítt þekkt á Íslandi. Annað sem skiptir máli er tungutak hennar, en það er afar háfleygt og dramatískt, og á þann hátt sver stíllinn sig einnig í ætt við neðanjarðarskáldskap. Í þriðja lagi er Birgitta mjög pólitískt skáld, en mörg ljóða hennar, sérstaklega þau frá síðari árum, fjalla um náttúruvernd og gagnrýni á stríð. Sjálf hefur skáldkonan svo verið áberandi í mótmælum gegn stóriðju og hernaði, reyndar svo áberandi og gengið svo hart fram að hennar er sérstaklega getið í ræðu Björns Bjarnasonar dómsmálaráðherra um hryðjuverk (http://www.bjorn.is/greinar/2005/08/24). 

Ljóðið „Fjallkonan“ á ljóðasíðunni ljod.is (sjá hér) er dæmi um náttúruverndarljóð en þar beitir Birgitta sínum tilfinningahlaðna stíl til að fjalla um stóriðju og náttúruspjöll: 

Óhamin ást

flæðir inn í þungar jökululsár
streymir í gruggugan sjóinn sem umlykur
viðkvæman svörð landsins

Órólegir draumar
fylltir
gráti og öskrum
meðan þeir skera djúpt í móðurkviðinn

Risabor
treður sér í sköp náttúrunnar
Hleypir af með sífellt meiri græðgilosta
—álsæðinu

Drunur og jarðhræringar
vekja okkur
við dögun þjóðarblekkingar

Henni blæðir
Sárin eru djúp
Fóstrið sem inni í henni vex
hefur hundrað höfuð
nartandi í hvort annað
með hvössum tönnum skammtímagræðginnar
—eitruð úrgangsframtíð

Í fjarlægð sjáum við stóriðjuvininn
með áhyggjulaust glott sitt
Konungur fjallsins
blindaður græðgi
og metnaði

Hún var hið ævaforna helgitákn
Tilbeiðslutákn til þessarar öfgakenndu náttúru
Villt fegurð sem sindrar í kristaltærum augum
—tákngerving hins íslenska hálendis

Öldungar, vættir, hulin öfl og Íslandsvinir
mynda skjaldborg um landið
galdurinn stigmagnast
fóstureyðing
fóstureyðing
á marghöfða álfóstrinu
á stóriðjudraumnum

Galdurinn er ást okkar
á sérhverjum fossi
á sérhverjum steini
á sérhverju fjalli
á sérhverju lífi
sem er á útrýmingarlistanum 

Hér birtist sú persónugerfing náttúrunnar sem er einkenni rómantískra ljóða og lýsir einnig vel viðhorfi Birgittu, en hún aðhyllist kenningar um jörðina sem ‘Gaiu’, einskonar lifandi veru. Inní náttúrurómantíkina fléttast jöfnum höndum nútímaleg hörð pólitísk ádeila (þjóðarblekking, græðgi, metnaður) og þjóðtrúin, sem birtist í vættum og huldum öflum. Að lokum kemur ákall til lesenda um að taka höndum saman og stöðva útrýminguna. Í bókinni Ísland (2005) er einnig ljóð sem nefnist „Fjallkonan“, en það er mun hefðbundnara náttúruljóð. Náttúran er einnig persónugerfð sem kvenmynd og ljóðmælandi lýsir sjálfum sér sem hluta hennar. 

Enska ljóðið „Taste of Blood“ er ádeila á Bush og stríðsrekstur hans og undir kaflanum „For Peace not War“ á heimasíðu Birgittu er að finna fjölda ljóða gegn stríði. Íslensk ljóð gegn stríði einkenna bókina Heimurinn (2005), meðal annars er þar að finna áhugaverðar vangaveltur um hvað teljast hetjudáðir og hverjir séu hetjur. 

Eins og ljóst má vera eru ljóðabækurnar tematengdar, Ísland, Heimurinn, Dauðinn, Ást, Ótti (allar frá 2005), svo einhverjar séu nefndar, og eins og áður segir er mikið lagt uppúr hönnun bókanna og myndrænni eða efnislegri framsetningu. Þetta er í takt við birtingar Birgittu á vefnum, en hún leikur sér bæði með bakgrunni, myndefni og letur og skapar ljóðum sínum þannig mjög sérstæða umgjörð sem eykur mjög á upplifunina af þeim. Svipaða áherslu með umgjörð má sjá á sumum þeirra ljóðasíðna sem birta ljóð skáldkonunnar. 

Eins og áður segir er tungutak Birgittu afar háfleygt og á stundum um of. Þó á hún einnig til léttleika eins og birtist í mörgum þeirra ljóða sem fjalla um þjóðsögur og ævintýri. Nokkur slík er að finna í bókinni Ævintýraljóð (2005) en fyrst ljóð hennar nefnist „Ævintýraljóðið“: 

Langt inni í fjallinu

fela ævintýrin sig.
Þau eru allskonar
í laginu og á litinn.

Til að laða ævintýri
inn í lífsmunstrin
þarf maður að loka augunum
og biðja þau um að koma.

Einnig er hægt að labba út á götu
með galopið sinni.
og ímynda sér að
maður sé gegnsær.
Að vindurinn blási
í gegnum mann
en ekki á móti.
Svo er líka hægt að ímynda sér að
það séu ofurlitlir vængir á bakinu
og alltaf þegar maður tekur nýtt skref
þá dúar maður ofurlítið. 

Langbestu ævintýrin eru þannig
að þau laumast til þín
og verða hluti af veruleikanum
án þess þó að þú takir eftir því
fyrr en þú ert skyndilega
í miðju þess.

Stíllinn er hér allur annar en í fjallkonuljóðinu og myndmálið er sömuleiðis einfaldara og tærara, en ljóðið lýsir því hvernig ævintýrið er í raun allsstaðar og alltumkring, það þarf bara að opna augun – eða hugann – fyrir því. Þessi sýn er í raun í takt við þá lífsgleði sem heildarmynd skrifa Birgittu gefur til kynna, en þó hér hafi verið lögð áhersla á ádeilu og baráttu fer því fjarri að höfundarverkið sé allt drungalegt. Skáldkonan leggur mikla áherslu á ástina í ljóðum og lífi og leikir hennar með blogg eru kraftmiklir og húmorískir, en nú bloggar hún undir nafninu Joy B, og blogginu fylgja teikningar eftir listamann sem gengur undir nafninu The Hand. Sá nefnist öðru nafni Maurizio di Bona og í félagi við hann hefur Birgitta gert bráðskemmtileg myndasöguljóð (http://www.literati-magazine.com/magazine_features/spring05/designintent/birgitta-jonsdottir.html). Þetta form kemur sérlega vel út, því samspil kómískra og glaðlegra teikninganna og dramatískra ljóðanna skapar áhugaverða togstreitu. Ljóðin gefa teikningunum vikt jafnframt því að teikningarnar létta tóninn í ljóðunum. 

Það var þó ekki beint létt yfir fyrstu ljóðabók Birgittu, Frostdinglum, en það kemur ekki í veg fyrir að þar er á ferðinni afar áhugaverður frumburður. Á sínum tíma man ég að ég varð fyrir miklum áhrifum af bókinni og við endurlestur, nú þessum 17 árum síðar, finnst mér bókin enn búa yfir heilmiklum áhrifamætti. Ljóðin eru almennt stutt og knöpp, öfugt við orðmörg ljóð skáldkonunnar nú, og bera merki áhrifa frá súrrealismanum, en ljóð þeirra Medúsufélaga voru enn mikill áhrifavaldur á ung skáld á þessum tíma. Sem dæmi má nefna „Mátt minninga“

Sverðfiskur syndir

um í lófa mínum.

Ég legg egg hans
í mynd fortíðar. 

Meðan ég sef skera
sverðfiskabörnin
holur í hörund mitt.

Andardráttur þeirra
varð klukka lífsins.

Myndin blóðlit.

Hér er nokkuð sterk mynd af óþreyju sem birtist sem sprikl í lófa. Í bókinni eru einnig að finna ljóð sem kallast á við ljóðskáldið Stein Steinarr, og eitt ljóð sem ber nafn hans, en Birgitta hefur lýst honum sem áhrifavaldi á skáldskap sinn.

Það er áhugavert að bera saman þessa ljóðabók og nýjustu útgefnu bók Birgittu, skáldsöguna Dagbók kameljónsins. Dagbókin er sjálfsævisöguleg og hefst á sjálfsmorði föður Birgittu, en nokkur ljóð í Frostdinglum eru einmitt skrifuð til minningar um hann. Það má sjá sterka þræði úr þessu byrjendaverki skáldkonunnar yfir í skáldsöguna sem er á allan hátt mun þroskaðra verk, enda tók samning sögunnar fjölda ára, og teygir sig alveg aftur til tíma Frostdinglanna.

Skáldsagan – því bókin er gefin út sem skáldsaga, þrátt fyrir að æviskrifin séu áberandi þáttur – ber mörg einkenni neðanjarðarútgáfu, bæði í útliti og stíl, og kemur þar helst til fyrrnefnd yfirdrifin dramatík sem í fyrstu virðist truflandi og óþörf, en þegar á líður fer þessi þráður að styrkjast og virka betur innan hinnar brotakenndu heildarmyndar verksins. Ljósmyndir og myndefni leika einnig stóran þátt í verkinu og skapa enn annan áhugaverða flötinn á þessari samþáttun minninga og skáldskapar, en ekki er betur hægt að sjá en að myndirnar sýni höfund á unga aldri. Sjálf hönnun bókarinnar undirstrikar svo enn viðfangsefnið, en í útliti minnir bókin á lúna dagbók og sumar síðurnar eru línustrikaðar, auk þess sem handskrifuð textabrot birtast meðal teikninga og skyssa. Þessi áferð öll og það hvernig hún styður við innihaldið er augljóslega framhald af vinnu Birgittu með netið sem miðil sem hún yfirfærir á bókina, það er, ekki netið sjálft, heldur áhesluna á miðilinn, það hvernig netið myndar ramma utanum ljóðin. Á sama hátt er bókin öll einskonar bókverk, allt frá ytri hönnun til framsetningar textanna til viðfangsefnis sögunnar. 

Í bók sinni Borderlines: Autobiography and Fiction in Postmodern Life Writing (2003) fjallar Gunnþórunn Guðmundsdóttir um þátt skáldskaparins í æviskrifum (ævi- og sjálfsævisögum, dagbókum, bréfum, minningabókum) og sýnir fram á hvernig skáldskapurinn er ævinlega órjúfanlegur þáttur slíkra skrifa. Meðal annars birtist skáldskapurinn í því hvernig æviskrifin skapa sjálf, sjálfsmynd þess sem skrifar (eða er skrifað um), en slíkt sjálf hlýtur ávallt að vera tilbúið, samsett úr völdum minningum og hugmyndum, skrifað sem hefðbundin frásögn með upphafi, miðju og endi. Gunnþórunn fjallar meðal annars um æviskrif kvenna og bendir á að slík einkennast af sköpun þessarar sjálfsmyndar í gegnum togstreitu móður og dóttur, auk þess sem mótun sjálfsins helst í hendur við mótun konunnar sem rithöfundar. 

Í eftirmála bókar sinnar, Dagbók kameljónsins, segir höfundurinn, Birgitta Jónsdóttir, að bókin sé „hugmyndafræðilega séð að hluta til byggð á mínum eigin dagbókum sem ég hélt í kringum tvítugsaldurinn.“ Hún bætir því við að hún hafi séð bókina fyrir sér sem „einskonar scrap book, þarsem ljósmyndir, teikningar, orð, ljóð, minningarbrot og dagbókarfærslur myndu spinnast saman í eina margbrotna heild.“ Þessi samsetning úr ólíkum brotum er einmitt eitt af því sem Gunnuþórunn bendir á sem einkenni framsækinna æviskrifa, þarsem skáldskapur, minningar, saga og heimildir blandast saman.

Dagbók kameljónsins er sett saman úr tveimur meginþráðum, annarsvegar er það dagbókin sjálf, sem hefst á Þorláksmessu með þessum orðum:

Það er feigðarilmur í lofti og hann blandast jólalyktinni. Ég dreg fram dagbókina mína og skrifa erfðaskrá aftast í hana. Ég á ekki margar veraldlegar eigur. Ákveð að gefa vinkonu minni allar bækurnar mínar og bróður mínum plöturnar. Ég finn að núna gerist eitthvað. Eitthvað sem ég veit í hjarta mínu en þori ekki að hugsa um. Á morgun er aðfangadagur jóla, en ég finn enga tilhlökkun. Ljósin eru dauf í ár. 

Daginn eftir fremur faðir stúlkunnar sjálfsmorð. Dagbókin lýsir síðan tilraun stúlkunnar til að takast á við það áfall, jafnframt því sem hún glímir við samband sitt við móðurina. Inni á milli dagbókarfærslanna eru síðan minningarbrot frá æsku til unglingsáranna, en þar er lýst erfiðum uppvexti, átökum við móður og föður, ást á öfum og ömmum og litlum bróður, og svo auðvitað bókum. Átökin við móðurina eru þó í forgrunni, svo og átökin við sjálfsmyndina, en stúlkan lýkir sér við kamelljón að því leyti að hún er svo áhrifagjörn, tekur á sig þann lit sem er í bakgrunni hverju sinni. Þannig verður samband skáldskapar og sjálfsmyndar skýrt, sjálfsmyndin er mótuð í myndmáli og minningarbrotum, og átökin við sjálfsmyndina halda svo áfram í gegnum dagbókarbrotin – skrifin – og enda með dramatískri uppljómun. 

Rithöfundarþátturinn er grannur en skýr þráður í gegnum söguna, en stúlkan lýsir sjálfri sér sem heillaðri af orðum og bókum og fer fljótlega að setja saman eigin sögur. Inni í dagbókinni rekst lesandi svo á ljóð hennar, og þannig er gefið til kynna að skrif, hvort sem er dagbókarskrif eða skáldskaparskrif, eru ríkur þáttur í tilveru stúlkunnar.

Dagbók kameljónsins er áhrifamikil og flott saga, sem býður lesanda uppá ýmiskonar átök við tilfinningar og texta og vangaveltur um form og mörk skáldskapar og sjálfsævisögu. Textinn er vel unninn og á köflum afar fallegur og öll hönnun og útlit verksins skapa bókinni sterka nærveru. 

Í grein sinni, „Reading Floating Texts“, í nýju greinasafni, Literature and Visual Culture (2006), fjallar fræðikonan Gitte Mose um ólíkar leiðir til þess að setja skáldskap fram á netinu. Hún lýsir því hvernig þeir höfundar sem skrifa frásagnir nota sér iðulega allskyns tækni til að brjóta textann upp og láta lesandann um að setja söguna saman á eigin hátt. Í sama riti birtist grein eftir skáldkonuna og fræðikonuna Caitlin Fisher sem lýsir því hvernig hún hefur gert tilraunir með að birta sjálfsævisöguleg skrif á netinu sem brotna texta, svipað þeim sem Mose fjallar um. Báðar eru krítískar á að með netinu hafi enn sem komið er skapast raunveruleg nýbreytni í skáldskap, þó vissulega séu þær á því að netið bjóði uppá ýmsa möguleika, bæði í framsetningu og einfaldlega því að koma skáldskap á framfæri. Þessar vangaveltur eru áhugaverðar með hliðsjón af höfundarverki Birgittu, en segja má að hún hafi nýtt sér möguleika netsins á margvíslega vegu. Í fyrsta lagi til dreifingar á ljóðum sínum, í öðru lagi til framsetningar á þeim, sem síðan skilar sér út í prentuð verk. Í þriðja lagi má segja að höfundarverk skáldkonunnar nái langt út fyrir þau verk sem hér er fjallað um, en sú sterka net-nærvera sem Birgitta hefur gerir það að verkum að allt það sem hún skrifar á netið og allar birtingarmyndir hennar á netinu, á síðum annarra og eigin, eru hluti af hennar höfundar-verks-persónu, eins og hún reyndar lýsir sjálf og segir vera órjúfanlegan hluta listar sinnar. Netið er auðvitað kjörinn vettvangur kamelljónsins, því þar er endalaust hægt að aðlaga sig nýjum aðstæðum og máta sig við nýjan bakgrunn, jafnframt því að setja mark sitt á þá staði sem ferðast er um.

© Úlfhildur Dagsdóttir, 2006